Ποιος πραγματικά ήταν ο Schulenburg; H Tένια Ρηγάκου, αρχαιολόγος και προϊσταμένη της 21ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, μας συστήνει σε μία εξέχουσα προσωπικότητα που έμεινε ζωντανή στην ιστορία του νησιού...
O Μathias Johann von der Schulenburg (1661-1747), Γερμανός αριστοκράτης, διακρίθηκε ως μισθοφόρος σε διάφορους οίκους της δυτ. Ευρώπης και απέκτησε τον τίτλο του Στρατάρχη. Έμεινε στην ιστορία ως ο υπερασπιστής της Κέρκυρας κατά την τουρκική πολιορκία του 1716.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ
Η Κέρκυρα, στους 4 αιώνες βενετικής κυριαρχίας, υπήρξε συχνά στόχος στις αναμετρήσεις των Βενετών με τους Τούρκους λόγω της νευραλγικής της θέσης στην είσοδο της Αδριατικής. Το νησί δοκιμάστηκε σκληρά από τρεις πολιορκίες, σφοδρότερη των οποίων υπήρξε η τελευταία του 1716, κατά την οποία, η πόλη πολιορκήθηκε επί 22 ημέρες από ξηρά και θάλασσα. Οι Βενετοί είχαν εμπιστευτεί την άμυνα του νησιού στον Schulenburg, ο οποίος χρησιμοποίησε επιτυχώς τη στρατιωτική του εμπειρία και τακτική με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να υποχωρήσουν. Η βενετική Σύγκλητος, σε ένδειξη αναγνώρισης, έστησε ανδριάντα του στην Κέρκυρα όσο ακόμα ζούσε. Το άγαλμα, σε λευκό μάρμαρο Καράρας, είναι έργο του Βενετού γλύπτη Antonio Corradini. Στέκει στην είσοδο του Παλαιού Φρουρίου πάνω σε ψηλό βάθρο, διακοσμημένο με ανάγλυφα τρόπαια και την αφιερωματική επιγραφή της βενετικής συγκλήτου. Ιδιαίτερα δημοφιλή αποδείχτηκαν και τα μετάλλια με την μορφή του που κυκλοφόρησε η Βενετία σε ανάμνηση του ιστορικού αυτού γεγονότος.
Ο SCHULENBURG KAI H ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Ο Schulenburg υπήρξε μεγάλος στρατηγός αλλά και ιδιοφυής στρατιωτικός μηχανικός. Την επομένη της νίκης του 1716 εγκαινιάζει την τελευταία προγραμματική φάση του μεγάλου οχυρωματικού συνόλου της πόλης με το διπλασιασμό του αμυντικού μετώπου προς την ξηρά. Εκτός της ανακατασκευής των τειχών, οχυρώθηκαν οι εκτός του δυτικού περιτειχίσματος λόφοι Σωτήρος και Αβράμη και κατασκευάστηκε ένα μικρό οχυρό στο προάστιο Σαρόκο για τη μεταξύ τους επικοινωνία. Μαζί του εργάζονταν 11 στρατιωτικοί μηχανικοί, μεταξύ των οποίων και κάποιοι Κερκυραίοι, όπως ο Κυριάκος Γιαλινάς. Το 1728 προτείνει στη βενετική Γερουσία την ίδρυση σχολής και σώματος μηχανικών. Παράλληλα μελετά τον τρόπο επέκτασης της πόλης με νέες πολεοδομικές κατασκευές, προτείνει επίσης «μια παράλληλη γραμμή οικιών που να βλέπουν στη Σπιανάδα... που για την πόλη θα αποτελούσε στολίδι». Η πρότασή του αυτή υλοποιήθηκε έναν αιώνα αργότερα και μέχρι σήμερα το σημείο αυτό αποτελεί όντως το στολίδι της Κέρκυρας. Με τις παρεμβάσεις του η εικόνα της πόλης άλλαξε. Η Κέρκυρα έγινε «η πιο ωραία και ισχυρή πόλη στην Ευρώπη και μπορούσε να χρησιμεύσει ως πρότυπο τέχνης », όπως σημειώνει ο ίδιος σε αναφορά του στη βενετική Σύγκλητο.
O SCHULENBURG ΚΑΙ ΟΙ ΖΩΓΡΑΦΟΙ ΔΟΞΑΡΑΔΕΣ
Ο Schulenburg εκτός των στρατιωτικών του γνώσεων, είχε ιδιαίτερη κλίση στις τέχνες και τα γράμματα. Στην Κέρκυρα σχετίστηκε προσωπικά με την οικογένεια των ζωγράφων Δοξαρά. Ο Παναγιώτης Δοξαράς (1662-1729), σχολάρχης της λεγόμενης Επτανησιακής Σχολής, έχει υπογράψει δύο προσωπογραφίες του Στρατάρχη, οι οποίες αποτελούν και τα παλαιότερα δείγματα νεότερης ελληνικής προσωπογραφίας και κοσμικής ζωγραφικής γενικότερα. Η πρώτη (1719), σε φυσικό μέγεθος, παραγγέλθηκε προφανώς από τον ίδιο το στρατάρχη στο ζωγράφο για τη πινακοθήκη του. Σήμερα βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή στην Αθήνα. Η δεύτερη (1724) είναι μικρογραφία σε χαλκό. Τον 19ο αιώνα περιήλθε στη συλλογή του Κερκυραίου λόγιου Ανδρέα Μουστοξύδη. Σήμερα, ανήκει στην συλλογή Ευριπίδη Κουτλίδη της Εθνικής Πινακοθήκης της Αθήνας. Ο γιος του Παναγιώτη, Νικόλαος, επίσης ζωγράφος, έμεινε για 10 περίπου χρόνια (1727-1738) στη Βενετία υπό την προστασία του Schulenburg, του οποίου φρόντιζε την προσωπική συλλογή με έργα τέχνης. Προοπτικά σχέδια της Κέρκυρας, έργα του Νικόλαου, αναφέρονται στα ευρετήρια της σήμερα χαμένης συλλογής του Στρατάρχη. Στην προσωπικότητα του Γερμανού είναι αφιερωμένο το μυθιστόρημα «Ο βασιλιάς της Κέρκυρας», που συνέγραψε το 1950 ο μακρινός απόγονός του, Werner von der Schulenburg. Για την παρουσίαση της ελληνικής έκδοσης οργανώθηκε από την 21η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων έκθεση με το ίδιο θέμα « Mathias και Werner von der Schulenburg. Σταθμοί στην πορεία για μια ευρωπαϊκή ταυτότητα: Γερμανία-Βενετία-Κέρκυρα». στο Λατινικό Παρεκκλήσι του Παλαιού Φρουρίου.
